Wychodząc naprzeciw sytuacjom, kiedy okazuje się, że skorzystanie z pomocy psychoterapeuty jest wskazane, a czasem nawet konieczne, przedstawiamy Wam kilka wskazówek, które mogą okazać się przydatne w poszukiwaniu specjalisty.

1. Psychoterapeuta to osoba, która ukończyła lub jest w trakcie podyplomowego szkolenia w zakresie psychoterapii. Szkolenia prowadzone są w różnych nurtach teoretycznych i z ukierunkowaniem na konkretne obszary i metody pracy, np. nurt psychodynamiczny, psychoanalityczny, poznawczo – behawioralny, systemowy, humanistyczno – egzystencjalny, terapia leczenia uzależnienia. Po zakończeniu szkolenia i realizacji kolejnych wymogów (m.in. lata samodzielnej praktyki psychoterapeutycznej, psychoterapia własna, odpowiednia ilość godzin superwizji, rekomendacja superwizora) można starać się o certyfikat psychoterapeuty.

2. Certyfikat jest potwierdzeniem kompetencji psychoterapeuty i jest wydawany przez Polskie Towarzystwo Psychologiczne, Polskie Towarzystwo Psychiatrycznej (najbardziej renomowane), ale również inne towarzystwa psychoterapeutyczne, które są uprawnione do wydawania takich rekomendacji.

3. Szkolenie psychoterapeutyczne może podjąć każdy, kto spełnia wymagania danej instytucji prowadzącej szkolenie. Nie jest wymagane, aby osoba aplikująca miała jednocześnie wykształcenie psychologiczne, czy medyczne.

4. Psychoterapeuta nie oznacza tego samego, co psychiatra lub psycholog, ale zarówno psychiatra, jak i psycholog mogą być jednocześnie psychoterapeutami pod warunkiem, że ukończyli lub są w trakcie odpowiedniego szkolenia.

5. Psychiatra:

- to lekarz, który ukończył najpierw studia medyczne, a następnie specjalizację w zakresie psychiatrii,

- to ktoś kto leczy lekami, wypisuje recepty, nieweluje objawy za pomocą odpowiedniej farmakoterapii,

- lekarz – rezydent, czyli lekarz, któryma uprawnienia do wykonywania praktyki lekarskiej, ale nie ma ukończonej specjalizacji w danej dziedzinie, tutaj psychiatrii,

- może pracować również jako psychoterapeuta pod warunkiem, że ukończył lub jest w trakcie szkolenia psychoterapeutycznego,

- stawia diagnozę w oparciu o badanie lekarskie i ewentualnie wyniki zleconych badań,

- nie ma uprawnień do przeprowadzania testów psychologicznych.

6. Psycholog:

- to magister psychologii, czyli absolwent tego kierunku na uczelni wyższej,

- może pracować również jako psychoterapeuta pod warunkiem, że ukończył lub jest w trakcie szkolenia psychoterapeutycznego,

- ma uprawnienie do przeprowadzania diagnozy psychologicznej przy użyciu testów psychologicznych,

- nie ma uprawnień do wypisywania leków,

- psycholog kliniczny to osoba, która ukończyła 4 letnie podyplomowe szkolenie w zakresie specjalizacji klinicznej i zdała egzamin państwowy. Psychologiem klinicznym nie jest osoba, która w trakcie studiów magisterskich ukończyła kurs lub ich zestaw pt. „specjalizacja kliniczna”.

7. Osoby w trakcie szkolenia i procesu certyfikacji mają uprawnienia do prowadzenia praktyki psychoterapeutycznej. Masz prawo do informacji, jakie szkolenie realizuje Twój psychoterapeuta, tj. w jakim nurcie, ile lat trwa szkolenie, czy ma rekomendacje np. Polskiego Towarzystwa Psychiatrycznego lub Psychologicznego, na którym roku szkolenia jest aktualnie Twój psychoterapeuta, jakie ma doświadczenie, czy poddaje swoją pracę superwizji.

8. Superwizja to regularne spotkania psychoterapeuty z doświadczonym specjalistą w obszarze psychoterapii, posiadającym odpowiednie kwalifikacje, w tym certyfikat superwizora. Superwizja daje możliwość przedyskutowania pojawiających się w trakcie pracy terapeutycznej własnych emocji, dylematów, wątpliwości, interwencji terapeutycznych, hipotez oraz sposobów rozumienia problematyki pacjenta. Opieka i wsparcie superwizora podtrzymuje stałą refleksję psychoterapeuty nad przebiegiem procesu leczenia oraz umożliwia rozwój jego kompetencji.

9. Superwizor nie ma dostępu do danych osobowych pacjentów, ani do żadnych innych informacji pozwalających zidentyfikować pacjenta. Podobnie jak podczas sesji psychoterapeutycznych z pacjentem, superwizora obowiązuje tajemnica zawodowa.

10. Okoliczności, w których tajemnica zawodowa przestaje obowiązywać dotyczą zagrożenia dla życia lub zdrowia pacjenta albo innych osób.

11. Jeśli psychoterapeuta posługuje się tytułem certyfikowanego psychoterapeuty, masz prawo poprosić go o potwierdzenie tego statusu. Powinien posiadać dyplom, który najczęściej wisi w widocznym miejscu jego gabinetu, warto przeczytać dokładnie co jest na nim napisane.

12. Podejmując psychoterapię, zazwyczaj po etapie wstępnych konsultacji omawiasz i ustalasz ze swoim psychoterapeutą kontrakt terapeutyczny, tj. umowę między pacjentem i psychoterapeutą, w oparciu o świadomą decyzję o podjęciu współpracy, dotyczącą warunków leczenia. Kontrakt doprecyzowuje: czas, miejsce, częstotliwość oraz długość sesji, kontakt z psychoterapeutą pomiędzy sesjami, zasady poufności, warunki odwoływania sesji np. w sytuacji choroby, czy wakacji, jeśli psychoterapia jest płatna – warunki płatności, informacje o poddawaniu pracy terapeutycznej superwizji i zgody na wgląd superwizora w proces terapeutyczny, warunki zakończenia terapii. Kontrakt może również odnosić się do stosowania substancji psychoaktywnych przez pacjenta, podejmowania zachowań o wymiarze destrukcyjnym, bądź innych okoliczności, które stwarzają bezpośrednie zagrożenie dla zdrowia i życia pacjenta lub innych osób. W kontrakcie terapeutycznym ujmuje się również punkty dotyczące zgody pacjenta na nagrywanie sesji – na potrzeby procesu superwizji w oparciu o zasady poufności.

13. W sytuacjach wyjątkowych, kryzysowych – jak np. w obecnych okolicznościach epidemii – w związku z brakiem możliwości osobistych spotkań w gabinetach, sesje psychoterapeutyczne mogą odbywać się w trybie online. Po ustąpieniu zagrożenia i normalizacji sytuacji, można się spodziewać, że psychoterapeuci ponownie zaproponują konwencję osobistego spotkania.

14. Mamy świadomość, że poszukiwanie psychoterapeuty to czasem długa i żmudna droga (chociażby z powodu braku dostępności specjalistów i odległych terminów), dlatego warto podjąć trud i rozeznać się w ofercie nie jednej, ale wielu Poradni Zdrowia Psychicznego, Poradni Psychologicznych czy innych instytucji, które mają podpisane kontrakty z NFZ. Psychoterapia jest wówczas refundowana przez 1 rok z możliwością przedłużenia. Alternatywą, ale płatną, są oferty psychoterapii w prywatnych gabinetach. Czasami warto też uzbroić się w cierpliwość i poczekać na termin, który być może nie jest dostępny od razu, ale jednak daje nadzieję i konkretną perspektywę na podjęcie pracy terapeutycznej, która może Cię uleczyć.

Autor:

mgr Monika Mazur
psycholog, psychoterapeutka