Szybkie zmiany kulturowe i społeczne wpływają na kondycję psychiczną i poczucie własnej tożsamości. W tempo zmian wpisany jest rozwój technologii. Ilość czasu przeznaczona na korzystanie z urządzeń mobilnych, jak np. telefony komórkowe, zwana „czasem ekranowym” obejmuje m.in. przeglądanie stron internetowych, korzystanie z mediów społecznościowych czy z różnorodnych aplikacji.

Raport z kwietnia 2023 „Młodzi vs mobile. Wpatrzeni w ekran, czyli o młodych Polakach i technologii mobilnej” wskazuje na nadużywanie telefonów komórkowych u młodych osób: co dziesiąta osoba w wieku 15–20 lat potrafiłaby funkcjonować bez telefonu maksymalnie jedną godzinę. 

Wynik badań uruchamia refleksje, jak dynamiczny rozwój technologii wpływa na kondycję współczesnego społeczeństwa, jak ważne jest zdanie młodych ludzi, którzy nie tylko podlegają wpływom, ale również kształtują warunki rozwoju nowoczesnych rozwiązań, np. aplikacji.  

Dla młodych osób ważne są zasady, którymi się kierują. Przy podejmowaniu osobistych decyzji zwracają uwagę na to, co słuszne. Wspomniany raport informuje, że w przedziale 15–25 lat jest dwa razy więcej osób przywiązujących wagę do wartości komunikowanych i wspieranych przez marki (sklepów i produktów), z których korzystają niż osób, dla których nie mają one znaczenia. 

Na kształtowanie wartości mają wpływ zmiany społeczne, które odzwierciedlają aktualne wyzwania stawiane społeczeństwu. Poglądy mogą ewoluować pod wpływem doświadczeń życiowych, edukacji, zgłębiania własnych potrzeb, dyskusji. Mogą być również kreowane przez algorytmy na platformach społecznościowych, takich jak np. Facebook, które zbierają dane dotyczące zainteresowań użytkownika, a następnie dostosowują treści do danej osoby (co może ograniczać jej dostęp do różnorodnych punktów widzenia). 

Niedawno, w okresie pandemii okazało się, jak silna i zasadna jest potrzeba używania mobilnych technologii, pomogły nam one przetrwać kryzys. Jednocześnie nadmierne wpatrywanie się w ekrany telefonów komórkowych wpisuje się w epokę oszołomienia, w której żyjemy i odzwierciedla ją. 

Wyniki badań zastanawiają: co dzieje się w umyśle poddanemu szumowi informacyjnemu – wzmożonej liczbie kliknięć, powiadomień, jak bardzo odciągają one od myślenia, wzmacniając tendencje do szybkich reakcji zamiast refleksji. Jak znaleźć umiar, odbudować chęć bycia świadomą, wewnątrzsterowną osobą w świecie przepływu tak dużej ilości i dostępności informacji, szybkich zmian kulturowych i społecznych? 

Christopher Bollas w książce „Znaczenie i melancholia. Życie w epoce oszołomienia” zaznacza: „potrzebna jest wewnętrzna cisza towarzysząca samotności istnienia”, odbudowanie wewnętrznego kontaktu z samym sobą w czasach, w których dominuje tendencja do operacjonalizacji (myśl musi skończyć się działaniem). Nadużywanie szybkich rozwiązań chroni przed własnym doświadczeniem. Może pojawić się pustka wypełniana liczbą kliknięć służącym natychmiastowej regulacji emocji poprzez zakupy w podręcznej aplikacji mobilnej. Emotikonki zastępują złożoność bezpośredniej interakcji z drugim człowiekiem, w których liczy się umiejętny dobór słów, intonacja głosu, komunikacja niewerbalna, kontekst, w jakim się znajdujemy. Taki sposób reagowania jest bliski temu, o czym pisze autor we wspomnianej książce o myśleniu, które ma być szybkie i nastawione na szybką reakcję. Za mało słuchamy ze zrozumieniem, za szybko reagujemy. Słowo zastąpił obraz, ogląd zastępuje wgląd (Bollas, 2020).

Przeznaczanie nadmiernej ilości czasu ekranowego w trakcie korzystania z telefonów komórkowych może mieć negatywny wpływ na zdolność podejmowania nierozproszonych rozmów i refleksyjnego myślenia. 

Aktywności te są treningiem:  

• przyswajania wiedzy, 
• głębszego zrozumienia siebie: własnych potrzeb, identyfikowania motywów postępowania i reakcji w kontaktach interpersonalnych, 
• znajdywania twórczych rozwiązań,  
• pogłębiania zdolności nadawania znaczeń własnym doświadczeniom.  

Przekładają się również na umiejętność radzeniu sobie ze stresem i napięciem, w konsekwencji na ogólną kondycję psychiczną. 

 

Autor: mgr Alicja Strycharczyk  

 

Piśmiennictwo 

Bollas, Ch. (2020). Znaczenie i melancholia. Życie w epoce oszołomienia, przeł. D. Golec, Warszawa: Wyd. Oficyna Ingenium.  

Młodzi vs mobile. Wpatrzeni w ekran, czyli o młodych Polakach i technologii mobilnej. https://www.futuremind.com/s/c254c7e9df03/Future-Mind-Raport-M%C5%82odzi-vs-Mobile.pdf